Hiperleksja

Co to jest hiperleksja?

To zaburzenie, które objawia się bardzo wcześnie rozwiniętą umiejętnością czytania. Są przypadki, w których już dziecko w wieku 18. miesięcy czyta pojedyncze słowa, natomiast nie potrafi mówić. Hiperleksja to inaczej NLD - Nonverbal Learning Disabilities, rozumiana jest jako trudność w przetwarzaniu informacji oraz nazywana zaburzeniami typu niewerbalnego. To odwrotność dysleksji, która polega na problemach z pisaniem i czytaniem.

Hiperleksja jest zaburzeniem współwystępującym, czyli towarzyszy jej zazwyczaj inna niepełnosprawność, taka jak autyzm lub zespół dziecka nadpobudliwego. Osoby z tą chorobą są zafascynowane literami i słowami pisanymi, co powoduje regres w nauce mowy. Zwykle dziecko zaczyna mówić w wieku trzech lat lub później, natomiast znacznie lepiej niż u rówieśników, rozwinięta jest umiejętność czytania.

Badania nad hiperleksją

Na pewno zastanawiasz się, jak dziecko nie potrafiące jeszcze mówić, może czytać słowo pisane. Naukowcy jednak nie są w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi to pytanie. Ich zdania są podzielone, co do kolejności w nauce mówienia i pisania. Logicznie rzecz biorąc, dziecko powinno najpierw nauczyć się mówić, aby potem fonetycznie, a następnie graficznie rozpoznawać znaki pisanie i w ten sposób zdobyć umiejętność czytania. Jednak naukowcy przedstawili tezę, że czytanie to dekodowanie i analiza, do których dziecko nie musi znać mowy. Wynika to z tak zwanej świadomości językowej, potrzebnej do opanowania obu tych umiejętności, która u każdego człowieka jest inna.

Sprzeczności

Dziecko z NLD, mimo niezwykłej umiejętności szybkiego czytania, talentu do ortografii i gramatyki, nie ma wyższego poziomu IQ niż przeciętna osoba. Czynność czytania, granicząca niekiedy z obsesją na punkcie słowa pisanego, jest tylko mechaniczna. Oznacza to, że dziecko dopóki nie nauczy się odczytywać znaczenia wyrazów, tak naprawdę nie rozumie nic z tekstu, który widzi. Mimo bardzo bogatego zasobu słownictwa, często także pojawia się problem z komunikacją społeczną.

Dwa podtypy hiperleksji

1. Naukowcy rozróżnili dwa podtypy zaburzenia. Pierwsze z nich to hiperleksyjne zaburzenia w uczeniu się języka, które charakteryzują się problemem z mową oraz zrozumieniem ogólnego znaczenia tekstu. Nauka języka jest opóźniona, pomimo dużego zasobu słów. Ten typ daje podobne objawy do autyzmu.
2. Drugi podtyp to hiperleksyjne zaburzenia w koordynacji wzrokowo-przestrzennej, przypominające zespół Aspergera. Wiąże się to z opóźnieniem tej właśnie koordynacji. Występują także zaburzenia mowy w zakresie wyrażania i interpretacji.

Terapia a hiperleksja

Terapia w zakresie czytania i hiperleksji powinna obejmować różne aspekty tego zaburzenia. Dziecko podczas leczenia nauczy się świadomego różnicowania i wyodrębniania głosek z zachowaniem ich sekwencyjności w wyrazie, zdobędzie pamięć słuchową, a także umiejętność połączeń logiczno-gramatycznych.

Terapia powinna być dostosowana indywidualnie do charakteru dziecka, jego zainteresowań i wieku, ponieważ hiperleksja jest zaburzeniem o podłożu psychicznym. To wymaga odpowiedniego podejścia - leczenie przyniesie skutek tylko wtedy, gdy dziecko będzie współpracować i aktywnie uczestniczyć w ćwiczeniach. Polegają one między innymi na tworzeniu rymów, podawaniu słów o przeciwnym znaczeniu, łączeniu różnych części mowy ze sobą lub układaniu opowiadań z pociętych wyrazów. Dzieci z hiperleksją mają często problem ze skupieniem uwagi na lekcjach, dlatego terapia poprawi ich wyniki w nauce.

Paulina Padzik

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy Hiperleksji